Saygı duruşu ve İstiklal Marşının okunmasının ardından Samsun Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği (SESOB) Başkanı Hacı Eyüp Güler anlamlı ve çarpıcı bir konuşma yaptı.

Güler konuşmasında,’’ Çok değerli Oda Başkanlarım, Birlik Başkanlar Kurulu Toplantımıza hoş geldiniz diyor sizleri şahsım ve yönetim kurulu adına  saygıyla selamlıyorum.Başkanlar Kurulu Toplantımızı sizleri iş ortamlarınızdan uzaklaştırarak farklı bir ilde yapmayı planlıyorduk. 

Ne yazık ki olağanüstü bir dönemden geçiyoruz. Kovid-19 salgını  tüm aile ve iş yaşantımızı, alışkanlıklarımızı  ve ekonomimizi etkiledi. Bugün sosyal mesafemizi koruyarak gerekli tedbirlerimizi alarak maske ,el hijyeni ve mesafe kurallarına uyarak burada toplandık.Katılımınız için hepinize teşekkür ediyorum.Esnaflarımızın Pandemi salgını süreci olarak yaşadıkları ve yeni normalleşme süreci ile ilgili sorunlarımızı paylaşacağız,sizlerin taleplerini üye olarak katıldığımız il pandemi kurullarında çözmeye çalışacağız ve üst kuruluşumuz aracılığıyla hükümete ileteceğiz.

Dünya Sağlık Örgütü tarafından Pandemi olarak ilan edilen, Yeni Tip Koronavirüs (Kovid-19) salgını, birçok ülkede ciddi sağlık sorunlarına neden olmuş, ülkemizde de başarılı bir sağlık programı ve uygulaması gerçekleştirilmiş olmasına rağmen, hem sağlık açısından ve hem de ekonomik açıdan önemli kayıpların yaşanmasına yol açmıştır. Özellikle küçük ölçekli esnaf ve sanatkâr işletmeleri, bu süreçte ekonomik anlamda ciddi zararlar görmüş ve birçoğu işyerlerini kapatmak zorunda kalmıştır. Bu süreçte hükümetimizce pek çok olumlu ekonomik tedbirler öngörülerek ve hayata geçirilerek, esnafımız bir ölçüde rahatlatılmış olmakla birlikte sorunlarımız halen devam etmektedir.

Pandemi öncesinde satın alınan ürünler kapatılan işyerlerinin tezgahında kalırken bu ürünler için verilen çek ve senetler esnafımızın üzerinde çok büyük bir yük oldu. Esnafımız satılmayan malın parasını ödemek zorunda kaldı. Ödeyemeyenler ise icra korkusuyla baş başa kaldı. Bununla beraber ödenemeyen kiralar için tahliye talep edilememekle beraber bu kiralar için de icra işlemleri başladı. Şu anda esnafımızın işleri pandemi öncesi gibi değil. Lokantalar, kafeler, kahvehaneler, berberler, kuaförler pandemi öncesi gibi iş yapamıyor. Halen çok sayıda insan virüs endişesiyle haklı olarak dışarıdan yemek yemiyor veya berbere gitmiyor. Bu işyerlerini işleten esnafımız ise her şey normale dönmüş gibi çok sayıda mali yükü ödemekle karşı karşıya. Böyle bir durumda vergi ve prim ödemelerinin altından kalkılması mümkün değil.

Samsun Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Sicil Müdürlüğünde, bu yılın ilk altı ayında Ocak ve Ağustos aylarını kapsar şekilde, 4.508 tescil yeni işyeri açılışı gerçekleşmiş, yine aynı dönem içerisinde 1284  işyeri kapanmıştır. Pandemi sürecinde geçmiş yıllara kıyaslandığında esnaf sicil işlemlerinde yeni işyeri açılışlarında herhangi bir düşüş yaşanmamış tersine işyeri açılışı son yılların  verilerine göre artış göstermiştir. Kapanış istatistiklerinde ise dikkat çekici bir yükseliş yoktur. Özellikle devletin esnaflara sağladığı destek kredileri bunda çok etkili olmuştur. Esnaf ve Sanatkar Sicil Müdürlüğü Samsun çalışma bölgesi dahilinde 72 meslek odası üyesi toplam 39.765 esnaf ve sanatkara bu anlamda hizmet vermeyi sürdürmektedir. İlimiz sınırları içerisinde toplam 43 bin 135 esnaf işyeri bulunmaktadır.Esnaf sayısı en fazla olan meslek kolu ulaştırma hizmetlerinde Birliğimiz sicil müdürlüğüne kayıtlı 10.962 esnaf bulunmaktadır. Bu sayı tüm esnafların %25,2 sine tekabül etmektedir. Gıda ile ilgili hizmet kollarındaki esnaf sayısı 10.558 olup ,oran olarak esnafların %24,3’ünü oluşturmaktadır.Eğlence ve güzellik hizmetleri kolunda 5544 esnaf faaliyet göstermekte bu sayı %12,7 oranını göstermektedir. Giyim kuşamla ilgili hizmet kollarında 3276 esnaf kayıtlı olup bu sektörde kayıtlı esnaflar tüm esnafların %7,5’ini teşkil etmektedir. Madeni eşya ve makine  sektöründe 1731 esnaf faaliyet göstermekte olup ,oransal olarak %3,9’luk dilime karşılık gelmektedir. Ağaçtan mamul eşya mobilya sektöründe ilimizde 1586 esnaf kayıtlı olup ,oranı %3,6 ‘dır.Türkiye geneli sicil istatistiklerine bakıldığında tescil işleminin yani işyeri açılışının arttığı gözlemlenmektedir. Ağustos ayı sonuna kadar Türkiye geneli işyeri açılışı 28.299 ‘dur.

Maalesef koronavirüs salgını sebebiyle vatandaşlar evlerinden çıkamadığı için küçük esnafın bu süreçte en çok zarar gören işletmeler olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü koronavirüs salgını ticari faaliyetleri bir süre için durdurdu.  Bu yüzden de bu süreçte en çok zarar gören ve zor durumda olan işletmelerden birisi ise küçük esnaf oldu. 1 Haziran tarihinden itibaren kontrollü sosyal hayat ile normale dönmeye çalışan sektörler ne yazık ki ikinci dalga tehlikesi nedeniyle beklenen ekonomik hareketliliği göremedi.

Koronavirüs tedbirleri kapsamında evinde oturan memur veya işçiler bu süreçte maaşlarını almaya devam ederken, emek yoğun çalışan, ancak kazanarak geçimini sağlayabilen esnaf kesimine doğrudan bir destek yapılmadığı için esnafın çok sıkıntılı dönemler geçirdi hala da bu durum devam etmektedir.
 
Koronavirüs salgını doğrudan ve dolaylı yollardan tüm sektörleri olumsuz etkiledi. Okulların 16 Mart’tan itibaren yüz yüze eğitim-öğretime ara vermesiyle birlikte okul kantinleri, servis araçları, kırtasiyeciler ve eğitim sektöründe faaliyet gösteren tüm işletmeler zor günler geçiriyor. Ülkemizde her yıl Eylül ayında yaklaşık 20 milyon öğrencinin okula başlamasıyla yıllık 15 milyar TL’lik okul alışverişi yapılarak ülke ekonomisine büyük bir katkı sağlanıyordu. Ancak bu yıl pandemi gölgesinde başlayan yeni eğitim-öğretim sezonunda  piyasada beklenen hareketlilik henüz yaşanmadı. Kırtasiyeci esnafımız başta olmak üzere okul araç gereçlerini satan hiçbir esnafımız okul alışverişlerinden umduğunu bulamadı.

Eski canlı günlere geri dönülmesi ve piyasaların hareketlenmesi için faizsiz ertelemenin yanı sıra aylardır kapalı olan bazı meslekler de karşılıksız maddi olarak desteklenmelidir. Aylardır kapalı olan kantinciler, nargileciler, kontak açamayan servisçiler, eğlence mekanları 1 Haziran itibariyle açılmalarına rağmen kahvehane ve kıraathaneler oyun yasağı kalkmadığı için müşteri bulamıyor. Açık olsalar da yasaklar sebebiyle müşterilerini kaybeden, kapalı olduğu için hiçbir iş yapamadıkları için sıkıntıları her geçen gün artan evlerine ekmek götüremeyen esnafımıza karşılıksız maddi yardımda bulunulması artık kaçınılmaz. 

Aylardır mücadele verilen pandemi süreci ekonomik anlamda dünyayı olduğu gibi ülkemizi de olumsuz etkiledi. Bu olumsuz etkileri bir nebze de olsa hafifletmek için elektrik ve doğalgaza kayda değer bir kış indirimi yapılmalıdır. Bu dönemde kullanım arttığı gibi, kış ayları da kapıya dayandı. Olumsuz hava şartları, güneşin geç doğup erken batması, daha sıkı tedbirlerin de alınarak evlerde daha çok kalınabileceği gibi durumlarla birlikte elektrik ve doğalgaz tüketiminde en yoğun dönemleri yaşayacağımız günlerin içerisine gireceğiz. Bu yıl ve önümüzdeki yıl hiçbir zam yapılmaması ile birlikte indirim de yapılması milyonlarca aboneyi sevindirecektir.

Mart, Nisan, Mayıs ayları pandeminin en yoğun kısıtlamalarla geçen süresinde, evde kal çağrılarına uyan vatandaşlarımız elektriği geçtiğimiz yıla göre daha çok tüketirken, genelge ile bir süre iş yerini hiç açamayan esnafımızın da bu süreçte elektrik ve doğalgaz tüketimi devam etti. Bu nedenle kış aylarına da yavaş yavaş girerken, elektrik ve doğalgazda kayda değer bir indirim yapılması, pandemide maliyetleri artıp kazancı düşen esnaf ile işten çıkarılan ve kısa çalışma ödeneği ile ayakta kalmaya çalışan milyonlarca vatandaşımıza yapılacak büyük bir destek olacaktır.

Kapalı olduğu süreçte kazancı hiç olmayan esnafımız, kontrollü şekilde açıldıktan sonra da eski kazancına ulaşamadı. Hal böyle iken kira, faturalar, vergiler, prim ödemeleri, kredi ödemeleri arttı ve bu borçların ödenmesi imkansız bir hale dönüştü. Yeniden artış gösteren bu pandemi ortamında ertelenen borçların ödenmesi şuan için mümkün görünmüyor. Bu noktada acil yapılması gereken yıl sonuna kadar mevcut borçların yeniden ertelenmesi ve esnafın rahat nefes alması sağlanmalıdır.
 Aylardır çalışamayan okul ve personel servisçiliği yapan esnafımız çalışmadıkları sürede trafik sigortası, plaka vergisi ve araç muayene ücretleri dondurulmalıdır. Sosyal güvenlik primleri ise devlet tarafından karşılanmalıdır. 350 bine yakın servisci esnafı özel olarak desteklenmelidir. Aksi halde araçlarını yeniledikleri için borcunu ödeyemeyen ve icraya düşecek olan binlerce servis aracı satılığa çıkacaktır. Bu istenmeyen satışların önüne geçmek için servisçi esnafımız mutlaka desteklenmelidir.

Şoför esnafımızın yaşadığı birçok zorluk, pandemi sürecinde iki katına çıktı. Mart ayından bu yana dolar kurunda yaşanan artışlar hem akaryakıt fiyatlarını hem de yedek parça fiyatlarını olumsuz etkiledi. Buna paralele olarak sigorta primi ve muayene ücretleri gibi birçok ödemenin de olması, şoför esnafımızın oldukça zor zamanlardan geçmesine neden oluyor. Pandemi tedbirleri gereği bir süre yüzde 50 kapasite ile çalışan şoför esnafımız kazancını normal seviyeye çekmek üzere iken, şimdi ise ayakta yolcu alınmaması kararı çıktı. Servisçi esnafı 6 aydır kontak açmıyor. Ülkemizin ve vatandaşlarımızın bu pandemi sürecinden başarı ile çıkması tek dileğimiz. Fakat bu tedbirlerin şoför esnafımızı zarara uğratacağı unutulmamalı. Bu nedenle ticari akaryakıt desteği en önemli ihtiyaç haline geldi. Özel ticari akaryakıt verilmesi, artan maliyetlerin düşürülmesi bakımından şoför esnafımızı bir nebze de olsa rahatlatacaktır.

Pandemi de en çok olumsuz etkilenen esnafımızın Temmuz ve Eylül ayı arasında ödenemeyen borçların ertelenmesi çok sevindirici oldu. Fakat düşük de olsa yine faiz olduğu için borç daha yüksek bir borç ile esnafın karşısında duruyor. Pandeminin yeniden artışa geçtiği son dönemde tam anlamıyla verimli bir destek için esnafımızın kredi başta olmak üzere vergi, sigorta, kira ve faturaları yılsonuna kadar ve faizsiz olarak ertelenmelidir.

         
Hükümetten beklentiler

1) Hükümetçe alınan finansal iyileştirmeler çerçevesinde, vadesi gelen Esnaf Kredi ve Kefalet Kooperatifleri aracılığıyla esnaf ve sanatkârlarımıza kullandırılmış olan kredilerin, geri ödeme tarihlerinin faizleri hazinece karşılanmak kaydıyla, bir kez daha 3 ay süre ile yeniden ötelenmeli.

2 ) Pandemiden en çok zarar gören esnaf ve sanatkârlarımız ile yanlarında çalışanların ödeyecekleri Sosyal Güvenlik Primleri, pandemi nedeniyle yaşanan gelir ve ciro kayıpları dikkate alınarak, 2020 yılı sonuna kadar devlet tarafından karşılanmalı.

3) Kanunen işyerinin sahibi tarafından ödenmesi gerektiği halde, piyasadaki uygulama nedeniyle esnaf ve sanatkârlarımızca ödenen işyeri kira stopajı uygulamasına son verilmeli.

4) Pandemi devam ettiği sürece, temel gıda maddeleri ile temizlik ürünlerinden Katma Değer Vergisi (KDV) alınmamalı ya da Katma Değer Vergisi oranı yüzde 1’e indirilmeli.

5) Kamu kurum ve kuruluşları ile belediyelerin ve Tarım Kredi Kooperatiflerinin, esnaf ve sanatkârlara rakip olacak şekilde ticaret yapmalarının ve gıda ve ihtiyaç maddeleri ile tüketim maddelerini satışa sunan işyerleri açmaları önlenmeli.

6) Vergi ve Esnaf Sicil kaydı bulunan ve fiilen son üç yıl içinde işyeri açık olan esnaf ve sanatkârlara doğrudan nakit desteği sağlanmalı.

7) Esnaf ve sanatkârların 2020 yılı Mart ayından yıl sonuna kadar olan vergi ve sosyal güvenlik primi borçlarına, 2021 yılı Ocak ayından başlamak ve gecikme zammı ve faizi alınmamak kaydı ile 36 ayda geri ödenmek üzere yeni bir yapılandırma getirilmeli.

8) Kahvehanelerin açılışına 01 Haziran 2020 tarihinden geçerli olmak üzere izin verilmiştir. Bu meslek grubunda faaliyet gösteren meslektaşlarımız, kapalı kaldıkları süre içerisinde geçim ve ekmek derdine düşmüşlerdir. Ancak, belirtilen tarihte sınırlı bir açılış izni verilmiş, kahvehanelerde oynanan oyunlar serbest bırakılmamıştır. Kahvehanelerde tavla, iskambil, okey, domino gibi basit oyunlar oynanmasına rağmen, bunlara serbestlik tanınmamış olması nedeniyle, kahvehane sahibi meslek mensuplarımızın geçim ve ekmek derdi devam etmektedir. Bu meslek mensuplarımızın geçimine destek olunması amacıyla, kahvehanelerde gereken hijyen tedbirleri ve Kovid-19 önlemleri alınmak kaydıyla oyunların serbest bırakılmalıdır.

Değerli Başkanlarım,

Her türlü sorunun aşılmasında birlik ve beraberlik içinde hareket ettiğimizde çözemeyeceğimiz sorunun olmadığına inanıyorum.  Bu duygu ve düşüncelerle sözlerime son verirken Başkanlar Kurulumuzun esnaf ve sanatkarlarımıza ve teşkilatımıza hayırlı olmasını diliyor,sevgi ve saygılarımı sunuyorum.’’dedi.