Roma Dönemi’ne ait anıtsal konik güneş saati, Samsun Müzesi’nde sergilenerek tarih ve arkeoloji meraklılarının ilgisini çekiyor.

Tarihte zamanı ölçmek için kullanılan ilk araçlardan biri olan güneş saatleri, gölgelerin konumuna göre çalışıyor. İlk örneklerinin Mezopotamya’da dik bir çubuk aracılığıyla kullanıldığı bilinirken, MÖ 15. yüzyılda 3. Tuthmosis döneminde Mısırlılar tarafından geliştirilen güneş saati, bilinen en eski örnek olarak kabul ediliyor.

Antik Yunanlılar bu yöntemi geliştirerek “gnomon” adını verdikleri konik güneş saatlerini tasarladı. MÖ 6. yüzyıldan itibaren kullanılmaya başlanan bu araçlar, Helenistik Dönem’de taşınabilir hale geldi ve Roma Dönemi’nde mimari yapıların bir parçası hâline geldi. Agora, tapınak çevresi ve şehir merkezlerine yerleştirilen bu yapılar sayesinde, gün 12 eşit parçaya bölünerek saat ölçümü sağlandı.

Samsun Müzesi’nde sergilenen anıtsal konik güneş saati, yalnızca gündüz saatlerini gösterecek şekilde tasarlanmış olup, döneminin önemli ölçüm araçlarından biri olarak kabul ediliyor. Müze içerisindeki bilgilendirme panosunda ise güneş saatlerinin prensibi detaylı bir şekilde anlatılıyor.

Yatay güneş saatlerinde, dik yerleştirilmiş bir çubuğun gölgesi yatay düzleme düşerek saat çizgileri üzerinde hareket eder. Güneşin gökyüzündeki hareketiyle gölgenin konumu değiştikçe zaman belirlenir. Doğru saat ölçümü için çubuğun coğrafi kuzeye hizalanması ve yerel enleme uygun bir açıyla yerleştirilmesi gerekir.

Bulutlu hava ve gece koşullarında çalışamayan bu saatler, tarih boyunca bilimsel gelişmelerin temel taşlarından biri oldu. Samsun Müzesi’ndeki bu eşsiz eser, geçmişin zaman algısını günümüze taşıyan nadide örneklerden biri olarak ziyaretçilerini bekliyor.